Yetki kuralı usul hukukuna ilişkin bir kuraldır. Türk Medeni Kanununun 168. maddesine göre ”Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.”
Söz konusu madde incelendiğinde; boşanma davalarında eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesinin yetkili olduğu belirtilmiştir. Eşler farklı yerleşim yerinde olabilir. Bu durumun göz önüne alınarak eşlerden birisi yerleşim yerinde boşanma davası açabilecektir. Yine aynı maddede düzenlenen veya davadan önce son altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesi ibaresi de boşanma davası açmaya yetkili mahkemede eşlere seçimlik hak tanımıştır.
Boşanma davalarında yetki kuralı, kesin bir yetki değildir. Mahkemece kendiliğinden yetki incelemesi yapılamaz. Tarafların yetkili mahkemeye itirazlarının bulunması halinde yetkili mahkemeyi belirterek süresi içerisinde itirazını yapması gerekmektedir. Aksi halde davanın açıldığı yer mahkemesi yetkili mahkeme olmaktadır.
Yargıtay 20. Hukuk Dairesi 2019/2548 E. 2019/4390 K. sayılı kararı ile ”4721 sayılı Türk Medenî Kanununun 160. maddesine göre, evlenmenin butlanı davasında, yetki ve yargılama usûlü bakımından boşanmaya ilişkin hükümler uygulanır. Aynı Kanunun 168. maddesine göre ise, boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir. Boşanma davalarında yetki kesin yetki değildir.
Somut olayda; davanın açılması sırasında seçim hakkı davacı tarafta olup birden fazla yetkili mahkemenin bulunması halinde davacı dilediği yetkili yerde davasını açabilir. Eldeki davada davacının seçim hakkını kullanarak davacı, …’de anne ve babasının evinde iken boşanma davası açtığı, Türk Medeni Kanununun 168. maddesi gereğince davacının dava tarihindeki yerleşim yerinin … olduğu ve yetkili mahkemenin … Aile Mahkemesidir. Bu nedenle, uyuşmazlığın davanın ilk açıldığı yer mahkemesi olan … 4. Aile Mahkemesinde görülüp, sonuçlandırılması gerekmektedir.”
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2015/14994 E. 2016/6131 K. sayılı kararı ile ”Boşanma davalarında yetkili mahkeme eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir (TMK m. 168). Türk Medeni Kanunun 168. maddesinde gösterilen yetkili mahkemelerden birini seçme hakkı davacıya tanınmıştır. Davacı bu hakkını kullanmayarak başka bir yerde boşanma davası açarsa, o zaman seçme hakkı davalıya geçer. Bu durumda davalının süresi içerisinde yetki itirazında bulunması gerekir. Davalı kadına, dava dilekçesi 18.11.2014 tarihinde tebliğ edilmiş, davalı süresinde cevap dilekçesi sunmadığı gibi süresinden sonra verdiği cevap dilekçesinde de yetki itirazında bulunmamıştır (HMK m. 19/2). Boşanma davalarında yetki kesin olmayıp mahkemece kendiliğinden yetki hususunun değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu hali ile eldeki dava açısından mahkemenin yetkili olduğu gözetilerek işin esasına girilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi doğru olmayıp, bozmayı gerektirmiştir.”
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2005/21518 E. 2006/5959 K. sayılı kararı ile ”Boşanma davasında yetkili mahkeme eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir. (TMK.m.168)
Davacı kadın taraflar arasında meydana gelen olaylardan sonra Erzurum’a ailesinin yanına dönerek Erzurum Aile Mahkemesinde boşanma davası açmıştır. Yerleşim yeri bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir. (TMK.m.19/1) Davacı kadın sürekli kalma niyetiyle Erzurum’a ailesi yanına döndüğü ve kendi yerleşim yerinde boşanma davası açtığı gözetilmeden işin esasinin incelenmesi gerekirken, yetkisizlik kararı verilmesi usul ve yasaya aykırıdır.’‘
